Kawaii co to znaczy? 20 pytań i odpowiedzi o „kawaii”, które Cię zaskoczą!

Jeśli choć trochę interesujesz się Japonią, z pewnością natknąłeś / natknęłaś się na wiele kojarzących się z nią haseł, a wśród nich na słowo „kawaii”, które znaczy „uroczy, czarujący, słodki, śliczny, milutki, sympatyczny” (ang. cute). Do naszej ekipy LUNCH MUNCH często kierujecie pytanie: Kawaii co to znaczy?

 

 

Autorka wpisu: 
Eliza Klonowska-Siwak
Ekspertka z zakresu kultury japońskiej. Trzykrotna stypendystka Rządu Japonii, w tym na Uniwersytecie Tokijskim i Uniwersytecie Kumamoto. Dyplomata – wieloletni Radca, Kierownik Wydziału Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Tokio oraz Dyrektor Zagranicznego Biura Handlowego w Tokio.

 

Jeśli chcesz zgłębić temat „kawaii” i zastawiasz się… kawaii co to znaczy…? to dobrze trafiłeś / trafiłaś. Bo to właśnie tu podsumowuję wszystkie informacje o kawaii. Co znaczy kawaii? Czym charakteryzuje się estetyka kawaii? Jak ta estetyka wiąże się z LUNCH MUNCH? Tego wszystkiego dowiesz się w tym wpisie. 

 

1. 

Kawaii co to znaczy? 

Słowo „kawaii” znaczy „uroczy, czarujący, słodki, śliczny, milutki, sympatyczny” (ang. cute). Na przestrzeni ostatniej dekady słowo to nie jest już jedynie opisem pewnego stanu czy wybranej cechy, ale przeistoczyło się wręcz w wielowątkowe i rozbudowane zjawisko popkultury, rozwijane i kultywowane – o dziwo, nie tylko w rodzimej Japonii, ale zaimplementowane również globalnie i coraz bardziej – również w Polsce.

Japońskie słowo „kawaii” jest również używane w odniesieniu do rzeczy, które nie mają nic wspólnego ze „schematem dziecka”, takich jak moda, jedzenie, czy słodycze. Jest to także jedno z najczęściej używanych przez współczesnych Japończyków słów w codziennych rozmowach. Słowo to wykorzystywane jest nie tylko do opisu niemowląt, dzieci, zwierzątek, ale także w odniesieniu do ubrań, gadżetów do szkoły, wnętrz czy deserów oraz słodyczy. Zawiera w sobie element podekscytowania i odczuwania przyjemności.

 

 

2. 

Jakie jest pochodzenie słowa „kawaii”?

Przodkami „kawaii” były słowa funkcjonujące w okresie Heian (VIII-XII w.), tj. „kawayushi” i „kaohayushi”, ale w odróżnieniu od dzisiejszego „kawaii”, które ma zdecydowanie znaczenie pozytywne, kojarzyły się z negatywnym obrazem, odnoszącym się do czegoś „tak żałosnego, że nie można tego znieść”. Dopiero gdy słowa te zostały zastąpione określeniem „kawaii”, zaczęły nabierać pozytywnych konotacji.

Choć słowo to początkowo używane było przez mężczyzn w latach 60. XX wieku do określania pełnych uroku kobiet (jako „kawaikochan” – „ślicznotka”, ang. cutie), to jednak japońska popkultura skoncentrowana na „kawaii”, bierze swoje początki z lat 70. XX wieku, a swoją popularność zawdzięcza zwłaszcza młodym dziewczynom, które posługiwały się tym słowem w codziennych rozmowach do określania tego wszystkiego, co „urocze”. Wielu dorosłych wówczas aż narzekało, że młodzież posługuje się niezwykle ubogim słownictwem do opisywania otaczającej ją rzeczywistości, skoro wszędzie dawało się słyszeć jedynie wypowiadane z przejęciem i okrzykiem słowo „kawaii” – w zasadzie w odniesieniu do czegokolwiek.

 

Mały silikonowy pojemnik na sos MISS BUNNY

 

3. 

Jakie znaczenie słowo „kawaii” ma obecnie?

Jednak, gdy pokolenie tych pierwszych tak licznych użytkowniczek „kawaii” stało się już członkiem dojrzałego japońskiego społeczeństwa, to kojarzące się z modą i postaciami z kreskówek słowo wyszło poza ramy bycia przymiotnikiem, a stało się symbolem popkultury reprezentującej Japonię. Japońska popkultura „kawaii” stała się globalna z chwilą, gdy zagranicą zaczęły się odbywać imprezy typu „cosplay”, na których gromadzili się młodzi ludzie przebrani za ulubione postacie z anime i gier rodem z Japonii.

 

 

4. 

Która kreskówka pomogła w rozpowszechnieniu „kawaii” za granicą?

Zjawisko to uległo nasileniu także dzięki popularyzacji postaci Hello Kitty przez firmę Sanrio, która stała się ikoną japońskiej popkultury „kawaii” za granicą. Co więcej, w samej Japonii upowszechnił się wśród licealistek, studentek i wykładowców specyficzny styl pisma japońskiego, który polegał na pisaniu znaków formie zaokrąglonej, nieco dziecięcej, zwane „okrągłymi” (na zasadzie przeciwstawienia okrągłego i uroczego pisma wyrażającego kanon wartości kultywowany przez kobiety wobec kwadratowej, regularnej męskiej kultury wyrażanej stylistyką skryptu) lub „mangowymi”. Wśród dziewcząt zapanowała bowiem także równolegle moda na komiksy – manga. Wreszcie, na początku lat 80. XX wieku postaci z komiksów zaczęto nadrukowywać na rozmaitych przyborach szkolnych i biurowych, które dodatkowo podbijały zasięgi tego zjawiska.

 

 

5. 

Czym się charakteryzują postaci kawaii?

W pracy opublikowanej w 1943 r. etolog i noblista Konrad Lorenz stwierdził, że ludzie mają wrodzoną tendencję do uważania pewnych kształtów ciała za urocze, co nazwał „piętnem” lub „syndromem dziecięcości”. Jego zdaniem, małe rozmiary ciała, duża głowa, duże oczy oraz swoista nieporadność w sposób automatyczny czynią osobę uroczą (cute) i wywołują w obserwatorze tendencje opiekuńcze, wzbudzają sympatię lub inne pozytywne uczucia. Percepcja twarzy ma ogólnie duże znaczenie w relacjach interpersonalnych, zarówno z perspektywy ewolucyjnej, jak i kulturowej.

 

 

6. 

Skąd ta nasza słabość do tego, co „kawaii”?

Dlatego właśnie maleńkie dziecko lub szczenię i inne młode zwierząt wzbudzają u ludzi uczucie tkliwości i rozczulenia oraz nieodpartą chęć, by je przytulić czy pogłaskać, albo też się nimi zaopiekować.

 

 

7. 

Z czego wynika międzynarodowy sukces kultury „kawaii”?

Badania przeprowadzone w 2018 r. wśród japońskich studentów wskazują, że w Japonii „kawaii” nie jest bynajmniej kojarzone z „niedojrzałością”. Na podstawie analizy aktywności mięśni twarzy, stało się jasne, że kiedy widzisz coś uroczego, wywołuje to na Twojej twarzy uśmiech w mniej niż sekundę. Ty się uśmiechasz, gdy widzisz coś uroczego, ale ludzie wokół Ciebie uśmiechają się na widok Twojej uśmiechniętej twarzy, która wydaje im się urocza. W ten sposób „kawaii” rozprzestrzenia się w sytuacjach społecznych i narasta spiralnie (spirala „kawaii”). Kto wie, być może to właśnie szybkie rozprzestrzenianie się poczucia przyjemności z powodu czegoś, co odczuwamy jako „kawaii” i swoistego „zarażania się” nawzajem tym uczuciem odpowiada częściowo za międzynarodowy sukces popkultury „kawaii”?

 

 

 

8. 

Estetyka / Stylistyka „kawaii” w wyglądzie i ubiorze czyli co to znaczy być kawaii?

W 1982 roku Wydawnictwo Heibon zaczęło wydawać magazyn „Olive”, zapoczątkowując tym samym pierwszą falę „rewolucji kawaii” oraz kultury „otome”. Fanki tego magazynu przyjęły nowy styl i zaczęły ubierać się we wstążki i falbanki, koronki, kwieciste nadruki i inne dziewczęce stylizacje. Wielu projektantów zaczęło kierować swoje kolekcje do młodych kobiet wpatrzonych w modę dyktowaną postaciami anime. Prekursorem tego kierunku, dzięki któremu kultura „kawaii” uległa dalszemu rozpowszechnieniu był projektant Isao Kaneko i jego marka Pink House szerząca nowe znaczenie słowa „kawaii”, tj. „przez kobiety dla kobiet”. Owocem tego jest trwająca obecnie moda „kawaii” kojarzona z tokijską dzielnicą Harajuku, w której poszczególni fani wybierają dla siebie to, co do nich najbardziej przemawia i mieszają rozmaite elementy tak, aby powstał image skrojony na ich własny indywidualizm.

 

 

9.

Jakie kolory kojarzone są z estetyką „kawaii”?

Stylistyka „kawaii” przejawia się w różnych kolorach, ale najczęściej kojarzona jest z pastelami, przy czym róż jest najpopularniejszym kolorem. W niektórych przypadkach jednak, zdarza się wyrazista tęczowa stylistyka „kawaii”, np. w modnej w latach 90. XX wieku odmianie Decora, charakteryzującej się licznymi dodatkami oraz naklejkami na twarzy – w wyrazistych kolorach właśnie, albo też czerń jako kolor wiodący w niektórych postaciach Sanrio.

Chcąc wyglądać naprawdę „kawaii”, dziewczyny często wykorzystują specjalne efekty wizualizacji we własnych zdjęciach, które uwzględniają  rozmaite naklejki i błyskotki, dają efekt powiększający i dodający dodatkowego blasku oczom, dzięki czemu zmieniają swój image w super-uroczy, często z pewnym muśnięciem nostalgii, romantycznego smutku, rozrzewnienia.

 

 

 

10.

Czy estetyka „kawaii” przejawia się również w jedzeniu?

Jak powszechnie wiadomo, Japonia słynie na całym świecie z jej szczególnego podejścia do sztuki przygotowywania i podawania potraw oraz kultury jedzenia. W tym kraju przywiązuje się ogromną uwagę nie tylko do składników, walorów odżywczych i kaloryczności spożywanych artykułów, ale także, a może nawet przede wszystkim do odpowiedniego zaprezentowania dań. Wiąże się to z przeświadczeniem, że człowiek powinien czerpać z jedzenia nie tylko zdrowie, ale i przyjemność, a ta uzyskiwana jest m.in. za sprawą zmysłu smaku i węchu, ale ogromną rolę odgrywa tutaj także zmysł wzroku. Z tej perspektywy, japońskie potrawy powinny być nie tylko smaczne, różnorodne, dobrze zbalansowane, niskokaloryczne, mało przyprawione (aby oddawały pierwotny smak głównego składnika i tym samym okazywały szacunek temu, z czego zostały przygotowane), ale także dopasowane do pory roku (sezonowość), pory dnia, okoliczności (np. ryż zabarwiony na kolor czerwony dla dziewczynek na Dzień Dziewczynki) oraz przepiękne – idealnie prezentujące się na talerzu oraz stole, dzięki czemu będą zachęcały do konsumpcji nie tylko zapachem, ale i wyglądem (barwa, kształty, dodatki, ułożenie na talerzu, ustawienie na stole).

 

11.

Czy estetyka „kawaii” pojawia się również w słodyczach?

Wdzięczny obiekt wykorzystywany do wyrażania estetyki wizualnej „kawaii” stanowią szczególnie słodycze. Dotyczy to zarówno ciast, makaroników, waty cukrowej, jak również lodów, mrożonych kremów podawanych w wysokim kielichu (parfait), napojów deserowych z tapioki, bąbelkowej herbaty oraz innych napojów z dodatkami. Wszystkie formy wyrazu oraz tekstury są tutaj dopuszczalne, byleby oddać to, co w estetyce „kawaii” liczy się najbardziej: nawiązanie do charakterystycznych postaci znanych z mang i anime oraz wzbudzanie zachwytu. Znajdziemy więc wśród inspiracji wyszukane dekoracje z bitej śmietany, rozmaite posypki, rysunki lukrem, a także tradycyjnie używane do wyrażania „kawaii” truskawki.

 

 

12.

Jak wygląda jedzenie w stylu „kawaii”?

Poza słodyczami, aspekt „kawaii” odnajdujemy także w typowych w Japonii zestawach w pudełkach lunchowych, tzw. „o-bento boxach”, które są niejednokrotnie prawdziwymi dziełami sztuki oraz ucztą nie tylko dla podniebienia, ale i dla oka. Podobne inspiracje „kawaii” widać w daniach przeznaczonych dla dzieci oferowanych przez wszystkie sieci restauracji rodzinnych (tzw. famiresu – z ang. „family restaurant”), wywodzących się w większości przypadków ze Stanów Zjednoczonych. Aby przyciągnąć rodziny z dziećmi, restauracje te prześcigają się w ofercie dań skierowanych do najmłodszych konsumentów, którzy – choć jedza znacznie mniejsze od dorosłych porcje, to jednak wymagają od nich tego, aby były „kawaii”, czyli aby ryż ułożony był np. w uroczą główkę misia pandy, ciasto omletowe wycięte w uroczy pyszczek liska, a kotlecik hamburgerowy miał narysowane keczupem oczka i inne elementy twarzy w wizerunek znanej wszystkim dzieciom w Japonii postaci Anpanman (on i jego koledzy z japońskiego serialu animowanego z końca lat 80. XX wieku oraz mangi stworzonej w 1973 r. po dziś dzień towarzyszy dzieciom w każdej postaci – w książeczkach, piosenkach, ale także w pianinkach do gry, zabawkach, elementach odzieży, słodyczach, czy właśnie daniach restauracyjnych nim inspirowanych).

 

 

13.

Jak wygląda lunch box w stylu „kawaii”?

Przede wszystkim, jako „kawaii” określane są w tym kontekście szczególnie dodatki do dań i ich ozdoby, a zwłaszcza jedzenie ukształtowane w rozmaite postacie uroczych miniaturowych zwierzątek (im bardziej „puchate”, tym lepiej). Uwagę zwracają tutaj także motywy inspirowane naturą, np. niebo, kwiaty (w tym kwiaty wiśni i krótkotrwałym i ulotnym pięknie), gwiazdki, chmurki, tęcze, motyle itp. – wszystkie wyglądające słodko i niewinnie. Większość z postaci w takich uroczych stylizacjach charakteryzują znowu duże, zaokrąglone i wyraźne oczy (często załzawione, wzruszone, zasmucone, wpatrzone z powodu zakochania itp. – taki zabieg to już w zasadzie znany nam z poezji  antropomorfizm – przypisywanie bądź nadawanie postaciom nie będącym ludźmi cech i emocji ludzkich) wykonane z najróżniejszych artykułów spożywczych (często są to np. suszone wodorosty), wąsiki (także z wyciętych w taki kształt suszonych wodorostów nori), doczepiane z jakiegoś „krajalnego” dodatku spożywczego uszka itp. elementy dodające specyficznego kolorytu postaciom „kawaii” (aby wyglądały tak słodko, niczym „do schrupania”).

 

 

14.

Znane z anime i mangi postacie „kawaii” to…

Poza zwierzątkami i innymi typowymi elementami stylizacji „kawaii” – zarówno w pieczołowicie przygotowywanych potrawach, jak i słodyczach, a także w gadżetach dla dzieci i młodzieży, niezwykle dużym zainteresowaniem i popularnością cieszą się antropomorficzne ilustrowane postacie, które wywodzą się z japońskiej firmy Sanrio. Międzynarodowy sukces japońskiej popkultury sprawił, że stworzone przez Sanrio postaci są rozpoznawalne na całym świecie. Wśród tych, które poza rynkiem rodzimym rozpoznaje także większość zagranicznej młodzieży, są takie ikony Sanrio, jak: (bezdyskusyjnie najpopularniejsza) Hello Kitty, ale także Cinnamon Roll czy My Melody.

W tym wyścigu o palmę zwycięstwa w kategorii popularność staje również inna znan na świecie firma, San-X, ze swoimi najlepszymi postaciami, takimi jak:

Rilakkuma,

Sumikko Gurashi,

Sentimental Circus,

Mamegoma itp.

https://lunchmunch.pl/produkt/pikery-lunchbox-sumikko-gurashi/

Ponadto, spośród Pokémonów, które zawojowały świat, także Pikachu i Squirtle uchodzą za typowe postaci o estetyce „kawaii”.

Wszystkie te urocze postaci można spotkać nie tylko na ekranie filmowym, w książkach, czasopismach, itp. ale także jako elementy znajdujące się na chronionych prawami autorskimi gadżetach, tj.:

artykułach papierniczych,

akcesoriach do bento,

tornistrach,

spinkach do włosów,

artykułach domowych

ubraniach.

Oparte na nich są nawet popularne programy telewizyjne.

 

 

15.

Co to znaczy „być kawaii”?

Ludzi także można określać jako „kawaii”. Tym określeniem zwykle odnosi się do opisania dzieci, ich uroczej urody, okrągłej buzi, pucołowatych policzków, pojedynczych ząbków, ale także specyficznego sposobu chodzenia czy biegania, pewnej dziecięcej niezaradności, dziecięcego sposobu mówienia, słodkich ubranek, które noszą itp. Jednak, postacie ludzkie mogą być również klasyfikowane jako „kawaii”, jeśli sprawiają wrażenie niewinnych i dziecinnych, nieco infantylnych nawet (czasem jest to wybitnie pretensjonalne).

Za „kawaii” uchodzą także:

nieco krzywe uzębienie,

lekko krzywe kobiece nogi i sposób chodzenia z nieco dziecinną manierą (stawiając nogi palcami do siebie),

duże okrągłe oczy,

nieco wyższy niż u dorosłego i ciut piskliwy głosik,

a zatem również pewne niedoskonałości, które w Japonii są ciepło przyjmowane.

 

 

16.

Jak nazywani są ludzie stylizowani na „kawaii”?

Postaci ludzkie stylizowane na „kawaii” nazywają się Moe. Wywodzą się one zwykle z rodzimych anime i mangi, jak na japońską popkulturę przystało. Odnaleźć w nich można podobieństwa do stylizacji uroczych małych zwierzątek, tj. wspominane już duże oczy, opływowe/okrągłe kształty postaci oraz niepowtarzalne kolory i kroje strojów, które obowiązkowo muszą wpisywać się w wymagającą estetykę „kawaii”. Te same elementy odnajdziemy oczywiście także w rysunkach i inspiracjach „kawaii”.

 

 

17.

Czy Lunch Munch inspiruje się „kawaii”?

Lunch Munch oferuje całą gamę stylizacji wyraźnie inspirowanych japońską estetyką „kawaii”. Wśród oferowanych akcesoriów uwagę przyciągają pastelowe kolory prześlicznych i wysoce funkcjonalnych pudełeczek na lunch (z idealnie spasowanymi kolorystycznie widelczykami o łagodnym i wygodnym do trzymania w ręku kształcie), z wydzielonymi, jak w japońskich „o-bento boxach” przegródkami na poszczególne elementy zestawu lunchowego, dzięki czemu posiłek staje się prawdziwym cesarskim rytuałem – jak najbardziej, z przyjemnością dla oka w tle. Dzięki plejadzie dodatków w postaci uroczych uśmiechniętych postaci zwierzątek na patyczkach, które można dołączyć do potraw w pudełku, uzyskuje się dodatkowy efekt zachęty. Jedzenie tak podane zachęci do konsumpcji największego niejadka. Pełnię szczęścia zapewni  dobrany stylistycznie i utrzymany w kolorystyce „kawaii” termos/bidon, stanowiący dopełnienie uroczej estetyki rodem z japońskiej popkultury.

 

18.

Po czym poznać inspirację stylem kawaii w Lunch Munch?

W inspiracjach „kawaii” Lunch Munch przejawia się tak ważna w japońskiej kulturze dbałość o stronę estetyczną posiłku, ale także troska i miłość wobec dziecka, które otrzymuje w ten sposób jasny sygnał, że rodzic o nim z czułością myśli i je kocha, skoro zadaje sobie tyle trudu, aby wywołać na jego twarz uśmiech i sprawić mu radość. Dzięki takim akcesoriom do zapakowania i spożywania posiłku każde dziecko poczuje się wyjątkowe i w pełni zaopiekowane, tak jak na to zasługuje. Po tak finezyjnie podane jedzenie sięgnie nawet dziecko, które nie jest wzorem „wszystkojadka” i któremu trudno dogodzić kulinarnie.

 

19.

Jakie kawaii akcesoria znajdę w Lunch Munch?

W LUNCH MUNCH znajdziesz lunch akcesoria w estetyce kawaii, takie jak: 

urocze lunch boxy z przegródkami

widelczyki i wykałaczki do dekoracji posiłków

wykrawacze do wycinania kształtów do śniadaniówki

foremki do oddzielenia potraw w lunch boxie

pojemniczki do sosów i dodatków w śniadaniówce.

 

20.

Czy Lunch Munch promuje jedzenie w stylu „kawaii”?

Uśmiechnięte postaci ulubionych zwierzątek o uroczych kształtach i w pastelowych barwach przemawiają do wyobraźni i wywołują bardzo pozytywne skojarzenia, wręcz rozrzewnienie, dzięki czemu dziecko czuje się zachęcone nawet do zjedzenia np. nakłutego niebieskim słonikiem brokuła, za którym specjalnie nie przepada. Podając obiad w tak doskonale przemyślanym lunch boxie dla dzieci, dbamy o zróżnicowanie diety i przekazujemy dziecku same dobre emocje. Kto wie, może dzięki temu nasze dziecko zyskuje nową wrażliwość, znakomite nawyki żywieniowe, a także więcej okazji do usłyszenia określenia „kawaii” w odniesieniu do samego siebie?

 

 

Autorka wpisu: 

Eliza Klonowska-Siwak

Związana zawodowo z Japonią od 2002 roku. Trzykrotna stypendystka Rządu Japonii, w tym na Uniwersytecie Tokijskim i Uniwersytecie Kumamoto. Dyplomata – wieloletni Radca, Kierownik Wydziału Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Tokio oraz Dyrektor Zagranicznego Biura Handlowego w Tokio. Ekspert ds. Japonii w EU-Japan Center for Industrial Cooperation oraz Przewodnicząca Sekcji Japonia Izby Polska-Azja.

08/02/2022